Ілияс Есенберлиннің «Алтын құс» романына Кеңес дәуіріндегі еңбек пен махаббат тақырыбы арқау болған. Тың тақырыпта жазылып, қазақ әдебиетінде оған дейін мүлде көтерілмеген мәселелерді қозғап, соны серпін әкелген, оқырман сүйіспеншілігіне бөленген туынды. Оның өн бойында өрбитін оқиғалардың негізгі арқауы – бас кейіпкер, ересек интеллигент, Социалистік Еңбек Ері Сабыр мен Ақбаян дейтін жеңіл жүрісті әйел арасындағы махаббат хикаясы.