Теңізден бұрын өлген ақын

Зейнолла Шүкіров – Аралды көп жырлаған ақын. Мұның себебі де өз-өзінен түсінікті. Теңізден бір қойнауы Бөгенде дүниеге келген ақынның, көзін ашып дүниені танығалы теңіздің арс-гүрс дауысын естіп өскен ақынның сол теңізді жырламасқа қақы бар ма? Әрі-беріден соң оны ақын өткен де сол теңіз емес пе? Сол теңіздің айналасындағы тіршілік емес пе?

Өзара әңгімеде де ол кісі Аралды аузынан тастаған емес. Аралдың арғы-бергі тіршілігі, тарихын айтып отырудан да жалықпайтын.

1978 жылы «Жазушы» баспасының проза бөліміне Зекеңнің Жанғожа батыр жайында жазылған романы келіп түсті. Зекеңнің кітабын өзім қарайыншы деп ойлап, басшылардан сұрап едім, бермеді. Көп ұзамай мен Москваға оқуға кеттім. Ал Зекеңнің кітабының «шабуға» іліккенін де естіп жүрдім.

Алматыға демалысқа келгенімде Зекеңе телефон соқтым. Расында ол кісі едәуір ашулы екен. Кітабына байланысты баспа басшылығындағы жігіттердің бәріне реніш айтты.

Бұл менің Зекеңмен ең соңғы сөйлесуім болып шықты. Арада ай өтті ме, өтпеді ме, мен «Зейнолла Шүкіров қайтыс болыпты» деген хабар естідім. «Сүйегі Аралда жерленіпті», – дегенді де естідім. Бұл Зекеңнің өзі өсиеттеп кеткен жай ма, әлде басқа ма, ол жағын білмедім. Анасы қайтыс болған соң-ақ ол кісінің күйі тайғаны да есте ғой. Сондықтан болар: «Япырмай, Зекең екінші анасынан – теңізінен бұрын өлді-ау», – дегенді ойладым.

Тынымбай Нұрмағамбетұлы