3 сентябрь

Мен әу баста-ақ сюжетпен, оқиғамен сөйлеуге / немесе мысалдап деуге келер ме екен / бейімдеу едім. Желдің есіп, жапырақтың сылдырап тұрғанының өзіне – адами психология, мінез беруге тырысқаным өз алдына – оқиғалық сипат бердім. Творчествоның бір ғажабы: сен бірдеңені солай етіп жасағың келгенімен, ол мақсатыңа -99 процент – жағдайда жете алмайды екенсің. Ал, аракідік, осыны осылай етейін деп ұмтылған мақсатың орындала қалған жағдайда – ол шығарма болмай шығады. Қ. Мырзаның трагедиясы, меніңше, сол: өз заказын өзінің мүлтіксіз орындай алуы. Мен, мәселен, бір жолды бастағанда, төртінші жолдың /ұйқастың / қалай шығатынын алдын ала біліп көрген емен. Білсем, тура жаңағы айтқанымдай, нашар жансыз шығады.

1960 – жылдардың басында бірнеше поэма жаздым. Оларым, әрине, со кездерге дейінгі жазылып келген / «Сұлушаштан» бастап «Дала қоңырауына» дейінгі / ешбір поэмаға ұқсамайтын еді. Содан шығар поэма деп айдар тағуға қорқып, әнгіме /лер / деп атадым. Оны түсінген адам болған жоқ. Баспа жүзінде алғаш рецензия жазған адамым Қастек Баянбаев болғасын... Осы күні сюжетті дүниелер жазуға /притча песенно-балладного характера / құмармын. Құмар болмасам да еркімнен тыс /еркімнен тыс десем жұрт сенбейді / солай, сюжет боп кетеді. Мәселен, жел үйтті, жапырақ бүйтті, жол сатқындық жасап, бір тауды бір тауға алғызды деген секілді. 1970-тен 1979-ға дейін өлең жазғам жоқ, немесе почти / «Жеті бояуда» жаңадан жазылғандары «Алдар көсе», т.б. бірер он өлең / жоқ, бұрыннан жатқан кейбіреуі алдыңғы кітаптарға өтпей қалған өлеңдер болатын. 1980 жылы «Шуақ» шықты. Содан бастап газет, журнал беттерінде де мол-мол боп шыға бастадым. Қазір жұрт мен туралы: «бұ қайдан шықты» деген сауалдан, соған жауап іздеуден ауыса алмай жүр. Вознесенскийді аударды – содан шықты ма, Евтушенконы көп оқушы еді – содан шықты ма? Әлде Мұқтар мен Қадірдің бірінен шықты ма? Нәжімеденов қалай өзінен өзі шыға қалады? Әйтеуір «шығуы» керек еді ғой? Неткен сауатсыз жұрт! Мен осы топырақта өлең жазған қай замандасымнан болса да бұрын шықтым ғой? Мен шыққанда /»Балауса», 1961/ әдебиетте Төлеген, Мұқтар түгілі Мұқағали, Қадыр да жоқ еді ғой? Бұл – бір. Екіншіден, менің сорым /бәлкім, бағым да шығар / қанша ұқсайын, еліктейін, алайын, үйренейін десем де – қолымнан түк келмейді. Тіпті, аударманың өзі, рухын, ырғағын, ой - бояуын қаншама сақтайын десем де – бәрібір өз өлеңім болып кетеді.