"Абайдың жиырма жылдық ақындық еңбегінің ішінде көптен көп жазғаны қоғамдық тақырыптар болады. Бір өлеңінде үйрен, ұғын, түзел деп, ұстаздық етіп жетектеймін десе, басқа бір топ өлеңінде түзелмегенге күйініп, қиналып, ызамен сөйлеп, ұрсып, жерлеп, шенеп айтады. Тағы бір топ өлеңінде: неше түрлі қып айтқан жұмсақ үгіт өсиетке де, ұрсып айтқан ашу сөзге, сынға да түзелмеген соң – енді қайғырып, күңіреніп, жалғыз түзеуші мен ғана болдым, сендер ұғымсыз, меңіреу топ, көп болдың, дегенімді істей алмадым, пайдаңды түсіндіре алмадым – деп әлсіз басшы болғанын білдіріп, өкініп сөйлейді. Міні, бір алуан өлеңі осындай жайға арналған. Барлық шығармаларының нәтижесінде Абай: өз дәуірінің барлық болмысын алып, соны өте үлкен, айқын сурет қып тегіс көрсетеді. Ақын айнасы арқылы сол кезде болған атқамінер тобының неше алуан сорақы, қыңыр, жиренішті пішінін түгел тануға болады. Абай өз дәуірінің айнасы, өз тұсының қайшылығын тереңнен қамтып, көркем сөзбен, жанды образбен суреттейді. Қоғамның ілгері басуына, еркін өсуіне бөгет жасап, аяқтан алып отырған реакцияшыл бектерді қатты сынайды, кекетеді. Патшаның қазақ даласындағы өкілдері болған болыстарды, сұрқия, сұм қуларды қатты шенейді, өзінің реалистік сыныменен ол сияқты кедергілерді жойғысы келеді. Қоғамды ілгері сүйрейді. Мәдениетті боп өсу жолын арман етеді. Ол үшін қоғамына оқы, үйрен, еңбек қыл, өнер тап, шаруа өсірудің жолын меңгер, деп үндейді. Бірақ осы айтылғандардың барлығын да бейбітшілік жолымен, үгіт арқылы жүзеге асырғысы келеді. Өжет күш, тап күресі арқылы қоғам тұрмысын құруды айтпайды. Қоғам тұрмысын ақыл айтып, үгіт үшін негізінде қайта құрғысы келеді. Бұл Абайдың екендігін, революцияшылдыққа жетпегенін білдіреді. Абай – қазақ әдебиетінің атасы, жаңа әдебиеттің басы. Міне қазақ әдебиетіне Еуропа әдебиетінің үлгісін ендірді, байытты, поэзия тілін жасады. Қысқа өлеңдермен көп берерлік, бас-аяғы жұмырланып теп-тегіс келген өлеңді жасады. Өлеңнің лирика түрін туғызды. Қысқасы, қазақ кең жолға шығарды". Мұхтар Әуезов