Дәурен Берікқажыұлы, ақын: «Шотландияның 100 үздік ақынын» аудармақпын

Ол, сондай-ақ, кәсіби аудармашы. Көпшілік жылы қабылдаған «Көліктер-2» атты әйгілі мультфильмді осы Дәурен аударған. Шетел әдебиетінің жауһарларын аударуда аз-кем тәжірибесі бар. Дубляж, аударма саласында да тәжірибесі мол. 
Өзің іздемесең, өздігінен қимылдай қоймайтын ақынды аз-кем әңгімеге тартқан едік. Сыншылар мен мойындалған ақындарды былай қойғанда, қазір ақын деген халықты журналистер де сынай беретін болған. Алғашқы сұрағымыз осы төңіректе өрбіді.

–«Бүгінгі ақындардың талғамы төмен, тақырып аясы тар, өлеңдері күңгірт, түсініксіздік көп» деп жатады. Талғамы жоғары ақындарымыздың бірі ретінде осыған не дейсің?

–Еліктеп-солықтайтын үрдіс жастарға тән фактор екені ықылым заманнан белгілі дүние. Оған уақытша үрдіс деп қараған жөн сияқты. Күңгірт, түсініксіз шығармалар осындай еліктеу менен солықтаулардан келіп шығады. Жалпы, ондайға ұмтылатын ақындарға мен ізденіп жүрген шығармашылық иесі ретінде қараймын. Бұл – табиғи процесс.

Бірақ еліктеу бар да, көшіріп алу бар. Бізде қайсыбір қалам иелері осы жағын көп парықтамайтын сияқты. Мен күңгірт дүниелерді жазғандардан емес, біреудің ойын, тіпті тұтас сөз тіркесін ұрлайтындардан қорқам. Және қазіргі жастарды нарцисизм дерті қатты меңдеп алған.

Жалпы, ақынның іші таза болмай, кең болмай, жазу үстеліне отыруға қақысы жоқ.

Сыншылыққа қатысты бірер сөз. Біздің оқырмандарда өз көзімен көру, өзіндік талғам деген қалыптаспаған. Журналистер де бір айналымға енген ақындарды айта беруден шаршамайды. Бұл – біздегі оқудың, ізденудің, ой қорытудың әлсірегендігі. Жалпы, малды қасапшы сойған дұрыс.

–Бүгінгі өзің қатарлы, өзіңнен кейінгі ақын іні-қарындастарыңның ішіндегі жүзден жүйрігі, мыңнан тұлпары деп кімдерді атап айта аласың?

–Жанат Жанқашұлы, Қуаныш Медеубаевтардың ғаламтордағы өлеңдерін оқып, ырза болып отырам. Қазір қолға кітап түгілі, газет түспейді, шыны керек. Астана Алматыдай емес, көшеге шығып газет сатып ала салатын. Жадыраның (Байбұланова) жазғандарын жібермеуге тырысам.

–Егер жас ақындардың антологиясы құрастырылатын болса, ол жерден қандай өлеңдерді оқығың келеді? Немесе қай ақындардың шығармалары кіргенін қалайсың?

–Тың тақырыпқа жазылған шығармалар оқығым келеді. Бізде көп нәрсе таптауырын. Экспериментке бел шеше кірісетіндер – жоқтың қасы. Бұл тұрғыда Ерлан Жүністің ізденімпаздығын атап айтпаса болмайды. Ақбереннің соңғы өлеңдері ұнап жүр.

–Әлемдік классиктерден қай ақындардың шығармаларын аударғың келеді?

–Бізде Батыс Еуропа ақындарының ешқайсысы түпнұсқадан аударылған жоқ. Анабір жылы Эдинбургтен «Шотландияның 100 үздік ақыны» деген антология әкеліп едім, соны аудару – мақсатым. Орыстардан Юнна Мориц, армяндардан Ованес Григорянмен қазақ оқырманы тезірек табысар ма еді деп қоям. Олардың біраз өлеңі аударылды да. Оң жамбасыма келмей жүрген шайырлардың бірі – Бенджамин Зефанайа.

–Бүгінгі күннің «эстарадалық ақындары» кімдер?

–Шынын айтсам, біздің буын сол эстрадалық дәрежеге шыға алмай қалған сияқты...