Мақалалар

Ғали Орманов ұқыпты қазақ болатын

Ғали Орманов ұқыпты қазақ болатын

...Ешкімге зияны жоқ, өзімен-өзі жүретін қызық ағаларымыздың бірі Ғали Орманов болатын. Мен «Жұлдыз» журналында істеп жүрген кезде ол кісі Қазақстан жазушылар одағында екінші хатшының қызметін атқарды. Жасы да, жолы да үлкен Ғалекең жұмыс бабында жиі-жиі шақырып тұратын. Ол ағамыз туралы небір қызық әңгімелер айтылады. Соның көбін құрастырған құрдастары, замандастары болуы керек. Әдетте Ғалекеңді сараң адам ретінде бейнелейді. Көзбен көріп, қолмен ұстамаған соң, сене қою қиын...
Біздің қазақ негізінен жайбасар, ашық-тесік, етек-жеңін жинап жүрмейтін алқа-салқа халық қой. Ал Ғалекең өте жинақы, өте ұқыпты адам еді. Ісіне де, сөзіне де қатты жауапкершілікпен қарайтын. Бір күні ол бізге, «Жазушы» баспасына жаңа өлеңдер жинағының қолжазбасын әкеліп тапсырды. Шынын айтсам, бұрын-соңды мұндай таза, мұндай жинақы, мұндай ұқыпты қолжазба көргем жоқ. Ең сапалы ақ қағазға басылған, әріп қателері жоқтың қасы. Қыртыстанған, бүктелген бірде-бір парақ көрмейсің. Банкіден жаңа шыққан судай жаңа банкнот тәрізді. Сондай керемет қолжазбаны тапсырып кеткені сол еді, он бес-жиырма минуттан кейін Ғалекең телефон соғып:
–Қадыр, сендерге тапсырып кеткен қолжазбаның сексен үшінші бетінде үшінші шумақтың төртінші тармағында «с» пен «п» алмасып түсіп, «аспан» сөзі «апсан» болып кетіпті. Қалай байқамадым екен! Соны әзірге қарындашпен жөндей салшы! Кейін ол бетті қайтадан бастырып берермін. Кешір, айналайын! – деді. Қолжазбасына осынша жауапкершілікпен қараған ұқыптылығы үшін Ғалекеңе іштей қатты разы болдым.
–Тұмаш, Ғалекеңнің кітабын өзің қара! Және көп ұзатпай тез бітір! – дедім бастықсып. – Мұндай қолжазбаны дайындағанның өзі бір қуаныш. Қолжазба таза, авторы ұқыпты.
Бір апта өтер-өтпесте дүйсенбі күні Ғалекеңнің өзі келді. Редакторына разы. Ұсақ-түйек кеткен селкеулерді тағы бір қарап шығу үшін қолжазбаны қайырып алды...
Дос-жолдастарының айтуына қарағанда, Ғалекең қай кезде де тәбетті, тамақсау қазақ болғанға ұқсайды. Құрдастары оны ажуа қылып, күлкіге айналдырған. Қонаққа шақырған үйге барғаннан кейін алдымен ас үйіне кіріп, дайындықтарын өз көзімен көріп шығатын еді дейді.
Алпысыншы жылдары Қазақстанның қырық жазушысы Қарағанды облысына барады. Елмен, өндіріспен танысады. Қарағанды қалалық партия комитеті келгендерге қонақасы береді. Делегацияның жетекшісі де, жасы үлкені де Ғабит Мүсірепов. Соған тартылғалы келе жатқан қойдың басын Ғабең анадайдан көріп, қырағы көзі көп нәрсені байқап үлгереді. Орекеңдер бастың қасиетін білуші ме еді! Оны қалай пісіруді де өнер деп есептемейді.
Делегация бастығы қатты піскен кәрі қойдың басын ұсына бергеннен-ақ Ғалекеңе аудара салады. Ашқарақтау ағамыздың ойында ештеңе жоқ. Ұсынған бастан бас тартпайды. Бірден мүжуге кіріседі. Бір қайнаған кәрі қойдың басы қандай болушы еді! Ғабеңнің қулықпен аудара салғанын енді түсінеді. Бірақ ол үшін ағасына не деуге болады? Ғалекең соны пайдаланып:
–Қойларыңыздың ғұмыр жасы ұзақ болсын! – деп бата береді дастархан жинардың алдында...
(Қ.Мырза Әли, Көптомдық шығармалар жинағы, 16-том).